BAKI, 23 mart. TELEQRAF

Türkiyə Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Xaricdə Yaşayan Türklər və Əqrəba İcmaları Qurumunun (YTB) rəhbəri Abdullah Eren "Teleqraf" İnformasiya Agentliyinin suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik:

- Abdullah bəy, YTB-ni xaricdə yaşayan türk vətəndaşlarının, türk mənşəli qohumların və toplumların öz dillərini və mədəniyyətlərini unutmaması üçün yaradılmış bir diaspor qurumu kimi xarakterizə etmək olarmı?

- Xaricdə Yaşayan Türklər və Əqrəba İcmaları Qurumunun (YTB) Türkiyə Respublikasının diaspor qurumudur. Qurumumuz diaspor termininə uyğun olaraq öz tarixi və mədəniyyətindən yola çıxaraq geniş çərçivədə fəaliyyət göstərir. Qurumumuzun işinin əsas sütununu xaricdə yaşayan və əksəriyyəti Avropa ölkələrində olan 7 milyona yaxın Türkiyə vətəndaşlarımız təşkil edir.

Bundan əlavə, ətraf coğrafiyamızda yerləşən ölkələrdə ortaq mədəni irsi paylaşdığımız soydaşlarımız və qohumlarımız da bizim diasporun bir hissəsidir. Tarixi-mədəni bağlarımızın olduğu bu toplumlarda təbii ki, türk əsilli insanlarla yanaşı, olmayanlar da var.

Son olaraq “müasir diaspor” şəkilində təyin edə biləcəyimiz beynəlxalq tələbə mobilliyi ilə də maraqlanan Rəyasət Heyətimiz “Türkiyə təqaüdləri” proqramı vasitəsilə ali təhsil səviyyəsində bu hərəkətliliyin ölkəmiz üçün keyfiyyətli şəkildə həyata keçirilməsini təmin etməyə çalışır.

- YTB dünyanın hansı ölkələrində fəaliyyət göstərir və bu ölkələrdə iş prinsipiniz necədir?

- YTB-nin fəaliyyət sahəsinin harada fəaliyyət göstərdiyi sualına "Bütün dünya" şəkilində cavab versək yanlış məlumat vermərik. Çünki bizim vəzifə və məsuliyyət sahəmizə daxil olan qruplar dünyanın bir çox yerində mövcuddur. Bununla belə, bəzi bölgələrdə fəaliyyətimizin intensivliyi artır. Almaniya başda olmaqla vətəndaşlarımızı qəbul edən bir çox Avropa ölkələrini əhatə edir. Biz buna Şimali Amerika ölkələrini də əlavə etməliyik.

Soydaş və qohum icmalarımıza ünvanlanan işimiz isə Balkanlar, Mərkəzi Asiya, Qafqaz, Yaxın Şərq və Şimali Afrikadakı ölkələr və icmaları əhatə edir, lakin bunlarla məhdudlaşmır. Təbii ki, sadaladığım bölgələrdən başqa regionlardan da əməkdaşlıq layihələri dəyərləndirilir. Dünyanın hər bir ölkəsindən beynəlxalq tələbələrin “Türkiyə təqaüdləri” proqramında iştirak araşdırmalarımızı nəzərə alsaq, YTB-nin fəaliyyət sahəsini “bəzi coğrafiyalarda cəmləşmiş qlobal bir sahə” kimi xarakterizə edə bilərik.

YTB ​​olaraq xaricdəki vətəndaşlarımızın yaşadıqları ölkələrdə mədəni kimliklərini qoruyub saxlamalarına dəstək olmaq əsas məqsədlərimizdəndir. Fikrimizcə, vətəndaşlarımızın 60 ildən artıq yaşadıqları Avropada rahat həyat sürə bilmələri onların mədəni kimliyini qoruyub saxlamaları ilə sıx bağlıdır. Bu səbəbdən biz vətəndaşlarımıza, xüsusən gənclərə və uşaqlara ana dillərini qoruyub saxlamaları, vətənləri Türkiyəni, dolayısıyla öz köklərini daha yaxşı tanımaları üçün təşkilati dəstək veririk.

Bundan əlavə, biz gənclərimizi yaşadıqları ölkədə maddi və mənəvi məmnuniyyətlə təmin edəcək təhsil baxımından təchiz edir və həvəsləndiririk. Bunları edərkən biz xaricdə vətəndaşlarımızın yaratdığı qeyri-hökumət təşkilatları ilə əməkdaşlıq edərək vətəndaşlarımızın yaşadıqları ölkələrlə sağlam həyat tərzinə önəm veririk.

Soydaş və qohum icmalarımızla bağlı həyata keçirdiyimiz fəaliyyətlərdə biz bu icmalarla tarixi-mədəni bağları xatırlamaq, gündəmə gətirmək və canlandırmağı üstün tuturuq. Maddi və ya qeyri-maddi, mədəni tərəfdaşlıq ətrafında həmsöhbət ölkələr və icmalarla həyata keçirdiyimiz bu fəaliyyətlərin bizi bir-birimizə daha da yaxınlaşdırdığını, mədəni yaxınlıqdan aldığımız gücün gələcək əlaqələrimizə də töhfə verdiyini düşünürük.

Biz ölkələrimiz arasında formalaşa biləcək ümumi baxışın hazırlanması baxımından qonşu ölkələrin insan kapitalına bəxş etdiyimiz töhfələrə xüsusi önəm veririk. Nəhayət, “Türkiyə təqaüdləri” vasitəsilə ölkəmizə doğru beynəlxalq tələbə mobilliyinə böyük təkan veririk. Dünyanın bütün böyük ölkələrindən ölkəmizin universitetlərinə gələn uğurlu tələbələr vasitəsilə biz onların həm fərdi karyeralarına, həm də ölkələri ilə öz ölkəmiz arasındakı əlaqələrə dəstək oluruq.

Türkiyə universitetlərində aldıqları təhsil nəticəsində öz ölkələrinin inkişafında rol oynayan tələbələrimiz də həmin ölkələrdə könüllü səfirlərimiz olurlar.

- YTB dünyanın ən prestijli təqaüd proqramlarından biri olan “Türkiyə təqaüd” proqramını idarə edir. Bu proqram haqqında daha ətraflı məlumat verə bilərsinizmi?

- “Türkiyə təqaüdləri” 2012-ci ildə ölkəmizin 90-cı illərdə başlatdığı beynəlxalq tələbə mobilliyinin modernləşdirilmiş və peşəkarlaşdırılmış versiyasıdır. Hər il təxminən 4 min beynəlxalq tələbənin Türkiyə universitetlərində bakalavr və magistratura səviyyələrində təqaüdlə təhsil almasına imkan yaradan “Türkiyə təqaüdləri” proqramı qurumumuz tərəfindən həyata keçirilir.

Müəyyən yaş və müvəffəqiyyət meyarlarına cavab verən gənclərin internet vasitəsilə bütün ölkələrdən müraciət edə biləcəyi “Türkiyə təqaüdləri” proqramı ondan faydalananlara geniş imkanlar təqdim edən bir proqramdır. “Türkiyə təqaüdləri” yarandığı gündən həm bölgəmizdə, həm də dünyada tanınmasını artırmaqdadır. Türkiyə universitetlərində təqaüdlə təhsil almaq imkanı verən proqrama seçilmək üçün müxtəlif ilkin imtahanlardan və müsahibə mərhələlərindən keçmək lazımdır.

Bu mərhələləri keçən beynəlxalq tələbələr seçdikləri və uyğun hesab etdikləri şöbələrdə aldıqları təhsillə öz ölkələrinin ehtiyaclarına uyğun istiqamətləndirilir. Biz artıq xaricdəki nümayəndələrimiz vasitəsilə müvafiq ölkələrin hansı sahələrdə təlim keçmiş kadrlara ehtiyacı olduğunu araşdırırıq.

Təhsilini davam etdirən tələbələrimizi təhsil, mədəni və ictimai fəaliyyətlərə də cəlb edirik. Eləcə də tələbələr dünyanın hər yerindən müraciət edən dostları ilə sıx bağ qura bilirlər. Ölkəmizin universitetlərini bitirmiş əcnəbi tələbələrimiz məzun olduqdan sonra da onlarla əlaqəmizi davam etdiririk. Biz onlarla vaxtaşırı görüşür və karyeralarında kömək etməyə çalışırıq. Biz həmçinin tələbələrimizin öz ölkələrində qurduğu “Türk Məzun Dərnəkləri” vasitəsilə ölkələrimiz arasında yeni və institusional əməkdaşlıq imkanlarına qapı açırıq.

- Minlərlə azərbaycanlı tələbə “Türkiyə təqaüdləri” proqramları vasitəsiylə təhsil alır. Maraqlıdır ki, azərbaycanlı tələbələr Türkiyədə hansı fakültələrdə təhsil almağa üstünlük verirlər?

- 1992-ci ildən indiyədək ölkəmizdə 6 mindən çox azərbaycanlı tələbəyə təqaüd verilib. Hər cəhətdən bir-birinə bu qədər yaxın olan iki ölkənin təhsil sahəsində intensiv əməkdaşlıq etməsi tamamilə təbii və arzuolunandır. Biz azərbaycanlı tələbələrlə ölkəmizdə təhsil alan tələbələrin keçmişləri ilə yanaşı gələcəklərini də bir-birindən ayrı düşünmürük. Hesab edirik ki, buna nail olmağın ən yaxşı yolu təhsildən keçir.

Demək olar ki, hər bölmədə həm “Türkiyə təqaüdləri” çərçivəsində, həm də öz hesabına ölkəmizdə təhsil alan azərbaycanlı tələbələri görə bilərsiniz. Bundan əlavə, “Türkiyə təqaüdləri” üçün müraciət edən azərbaycanlı beynəlxalq tələbələrimizin üstünlük verdiyi əsas bölmələr tibb, kompüter mühəndisliyi, biznesin idarə edilməsi, iqtisadiyyat, siyasət elmləri və beynəlxalq əlaqələrdir. Bu və digər sahələrdə yetişdirməyə kömək etdiyimiz tələbələrlə Azərbaycana dəstək ola bildiyimiz üçün xoşbəxtik.

- “Türkiyə təqaüdləri”nə bütün dünyada böyük tələbat var. Qardaş ölkə üçün xüsusi kvota ayırırsınızmı?

- “Türkiyə təqaüdləri” ölkəmizin qlobal brendinə çevrilib. Hər keçən il bu keyfiyyəti gücləndiririk. Ölkəmizin yaratdığı bu imkandan ən yüksək səviyyədə yararlanan ölkələrdən biri də Azərbaycandır. “Türkiyə təqaüdləri” çərçivəsində xüsusi kvota olmasa da, Azərbaycan tələbələrinin hər il “Türkiyə təqaüdləri”nə olan marağı və uğurları onların proqramda şanslarını daha da artırır.

“Türkiyə təqaüdləri” bütün ölkələrdən müraciətlərə açıqdır. 2024-cü ildə “Türkiyə təqaüdləri”ndən yararlanan azərbaycanlı beynəlxalq tələbələrin sayı 250-yə çatıb. Arzu edirik ki, 2025-ci ildə əlimizdə olan imkanlar çərçivəsində bu rəqəm daha da artsın və Türkiyə ilə Azərbaycan arasında təhsil əlaqələri daha da güclənsin.

- Azərbaycanlı tələbələrin Türkiyədə təhsil aldıqdan sonra hər iki ölkənin peşəkar həyatına hansı töhfələr verəcəyini gözləyirsiniz?

- “Türkiyə təqaüdləri” proqramından yararlanan azərbaycanlı tələbələr Türkiyə Məzunları ailəsinə daxil edilirlər. Bu ailə bütün dünyada 150 mindən çox üzvdən ibarətdir və ortaq xüsusiyyəti Türkiyədə təhsil almaqdır. Onların içərisində öz ölkələrində və beynəlxalq aləmdə ciddi uğurlar qazanmış insanlarla yanaşı, ixtisaslı peşələrdə çalışanlar da var.

Türkiyə olaraq onların həyatında oynadığımız rol bizi sevindirir. Azərbaycanlı tələbələr də Türkiyədə aldıqları təhsil nəticəsində Türkiyə Məzunu olmağa namizəddirlər. Azərbaycanda 11 min 500-dən çox türk məzunu var. Tələbələrimizin məzun olması təkcə onların fərdi karyeraları üçün dönüş nöqtəsi deyil. Azərbaycanlı məzunlarımızın hər biri həm də Azərbaycanla Türkiyə arasında ortaq gələcəyə gedən yolu təşkil edir.

Azərbaycanlı Türkiyə məzunlarından öz ölkələrində işlərini ən yaxşı şəkildə yerinə yetirmələrini və ölkələrinin ehtiyaclarına uyğun mühüm rol oynamalarını gözləyirik. Bizim nəzərimizdə bu tələbələrin hər biri Azərbaycanla Türkiyə arasında bir körpüdür. Keçmişdən gələcəyə uzanan iki ölkənin qardaşlığını sözün əsl mənasında özlərində təcəssüm etdirirlər.

Fikrimizcə, Türkiyə məzunu olan hər bir azərbaycanlı qardaşımızın beynində Türkiyə ilə Azərbaycan arasında dostluq baxışının hakim olması çox təbiidir. Bundan başqa, gəncimizin Azərbaycan türk məzunlarının bir araya gəldiyi Azərbaycandakı Türk Məzunlar Dərnəyinə töhfəsi həm özünə, həm də ölkəsinə xeyir verəcək. Bu şəkildə “Türkiyə təqaüdləri”ndən faydalanacaq digər vətəndaşlara yol göstərə bilər.

- Bu il Azərbaycandan nə qədər tələbə "Türkiyə təqaüdləri" ilə təhsil alacaq?

- Daha əvvəl qeyd etdiyim kimi, 2025-ci ildə nə qədər azərbaycanlı tələbənin “Türkiyə təqaüdləri”ndən yararlanacağı da Azərbaycandan gələn tələblərə cavab verən müraciətlərin sayı ilə bağlıdır. Azərbaycanlı tələbələrin “Türkiyə təqaüdləri”ndə mühüm yeri var ki, bu da qlobal proqram olmaqla yanaşı, həm də YTB-nin soydaş sə qohum icmalara yönəlik fəaliyyətini dəstəkləyən elementdir.

Ölkəmizlə Azərbaycan arasında əməkdaşlığın hər zamankindən daha intensiv olduğu bu gün YTB olaraq arzumuz odur ki, 2025-ci ildə “Türkiyə təqaüdləri”ndən yararlanacaq azərbaycanlı tələbələrin sayı keçən ildən daha çox olsun.

- YTB Türkiyə məzunlarına hansı sahələrdə dəstək verir?

- Bu gün dünyada 35 Türk Məzun Dərnəyi fəaliyyət göstərir. Bu birliklər həmin ölkədəki Türk Məzunları bir araya gətirir və onlar arasında həmrəyliyi gücləndirir. YTB ​​bütün məzunlarımıza öz ölkələrində Türk Məzunlar Dərnəyi yaratmağı və ya mövcud Türk Məzunlar Dərnəyini ziyarət etməyi tövsiyə edir. İnanırıq ki, bu, məzunlarımızın inkişafı və karyera planlamasına fayda verəcək.

Biz müvafiq ölkələrə fayda verəcək layihə və fəaliyyətlərimizi həyata keçirərkən bu birliklərdən və onların üzvlərindən faydalanırıq. YTB ​​kimi o ölkədəki digər türk qurum və təşkilatları da bu dərnəklərlə əlaqə saxlayaraq məzunlara öz imkanlarını aça bilər. Bu birliklər müvafiq ölkə ilə qurduğumuz hər bir əlaqədə bizim üçün əlaqə nöqtəsinə çevrilir.

Ölkədə iş görmək istəyən şirkətlər təbii olaraq məzunlar assosiasiyalarına üstünlük verirlər. Bundan əlavə, Türk Məzunlar Dərnəklərimizin rəhbərləri Türkiyə ilə öz ölkələri arasında əməkdaşlığı gücləndirəcək layihələr təklif edərsə, biz YTB olaraq imkanlarımız daxilində dəstək verə bilərik. Ən əsası isə qardaş ölkələrin məzunları öz aralarında sosial şəbəkə yarada bilərlər. Biz bu cür şəbəkələr vasitəsilə ortaya çıxan çox mühüm təşəbbüslərlə qarşılaşmışıq və ümid edirik ki, bunlar eksponent olaraq davam edəcək.

- YTB olaraq, “iki dövlət, bir millət” anlayışı ilə Azərbaycan və Türkiyə arasında möhkəm əlaqələri gücləndirmək üçün qarşıdakı illərdə hansı fəaliyyətləri həyata keçirməyi planlaşdırırsınız?

- Bütün Türkiyə üçün olduğu kimi, YTB üçün də Azərbaycan qardaş ölkədir və burada fəaliyyətini daha da gücləndirir və daha da inkişaf etdirmək istəyir. Qurumumuzun bu günə qədər Azərbaycanla bağlı həyata keçirdiyi tədbirlər, layihələr bunu əyani şəkildə nümayiş etdirir. Bu fəaliyyətlər və layihələr təhsil və mədəniyyət, akademik araşdırmalar, diasporaşünaslıq və Türkiyə Məzunları araşdırmaları kateqoriyalarında həyata keçirilib və əməkdaşlıq sahəsində mümkün olan ən geniş spektri yaradıb.

Bu çərçivədə hər iki ölkə üçün əhəmiyyətli olan günlər, şəxsiyyətlər və hadisələr müzakirə edilməyə çalışılıb. Aramızdakı tarixi əlaqələri konkretləşdirəcək layihə və fəaliyyətlərin tezliyini və sayını artırmaq istəyirik. Azərbaycanla yanaşı türk dünyasının digər ölkələri ilə də müxtəlif platformalarda əlaqələrimizi daha da gücləndirmək istəyirik.

Bundan başqa, daha əvvəl bir sıra irəliləyişlər əldə etdiyimiz Diasporlararası Əməkdaşlıq çərçivəsində, xüsusən də Azərbaycanla bağlı fəaliyyətimizi dərinləşdirmək planlarımız arasındadır. Beləliklə, iki ölkənin vətəndaşları digər ölkələrdə həmrəylik nümayiş etdirə biləcəklər. Biz həmçinin çalışacağıq ki, “Türkiyə təqaüdləri” uğurlu azərbaycanlı tələbələr üçün diqqətəlayiq bir seçim olsun və Azərbaycandakı Türkiyə Məzunları Dərnəyinin fəaliyyəti daha da peşəkarlaşsın.