Nərmin Kərimzadə

Allah’a və Onun yaratdığı qədərin mükəmməlliyinə iman edən insanlar baş verən hər hadisənin və qarşıya çıxan hər çətinliyin mütləq xeyirli və hikmətli olduğunu bilirlər. Çətinliklərin qədərdəki imtahanın bir hissəsi olduğunu, bu imtahanın səmimi olanlarla səmimi olmayanların üzə çıxması üçün xüsusi yaradıldığını bilirlər. Çünki Allah insanları mütləq imtahan edəcəyini və səmimi olanlarla olmayanları bir-birindən ayıracağını ayələrlə xəbər vermişdir.

İnsanların əksəriyyəti xoş hadisələr qarşısında xoşbəxt olarkən, şər kimi görünən hadisələr qarşısında kədərlənirlər. Halbuki inananlar hər şeyin qədərdə reallaşdığını bildikləri üçün hadisələrin xeyir və hikmətlərini görməyi bacarırlar. Belə ki, insanın ömrü boyu qarşılaşdığı xeyir və şər kimi görünən hər hadisəni Allah yaradır. İnananlar qədərdə yaradılan hər hadisənin Allah’ın nəzarətində olduğunu və mütləq bir hikmətlə yaradıldığını bilir, buna görə də hadisələri xeyir və şər olaraq ayırmırlar.

Allah’ın yaratdığı hadisələrin hansında xeyir, hansında şər olduğunu yalnız Özü bilir. Çünki Allah sonsuz, insan isə məhdud ağla malikdir. İnsan ancaq hadisələri kənardan görüb xeyir və ya şər olaraq dəyərləndirə bilir. Allah bir ayədə hadisələrin batinində gizli hikmətlərin olduğunu, şər kimi görünən hadisələrdə xeyir ola biləcəyini bildirir:

Ola bilsin ki, sevmədiyiniz bir şey sizin üçün xeyirli, sevdiyiniz bir şey isə sizin üçün zərərli olsun. Allah bilir, siz isə bilmirsiniz. (Bəqərə surəsi, 216)

Kənardan xeyir və ya şər kimi dəyərləndirdiyimiz hadisələrə batini yöndən baxdığımız zaman Allah’ın yaratdığı qədərin mükəmməlliyinin şahidi oluruq. Beləliklə də, xeyri də və şəri də Allah`ın yaratdığını dedikdə, əslində, Allah’dan başqa yaradan olmadığını və şər kimi görünən hadisələrin batində xeyir olduğunu görürük. Şər məfhumunun isə insanın düşüncəsindən asılı olduğu müəyyən olur.