Şəfa Vəli

Qaçqın uçulan divarlardan qorxurdu... Kimsəsiz kimi görünən daşlardan ürpənirdi... Yadına düşənləri unutdurmağa bir yaşıl ağac gəzərdi... “Qaçqın”...- Bu sözü sonralar öyrənmişdi. 

Çünki, onun yaşadığı Şəmkir rayonu Ələsgərli kəndində heç kim bir-birinə qaçqın demirdi. Adi kənd idi... Azərbaycanın bütün kəndləri kimi... Sonradan başqa rayonlardan, başqa kəndlərdən olan tələbələrdən institutda eşitmişdi “yerli kənd”, “gəlmə kənd” anlayışını da... Və hər eşidəndə də ürəyindəki sızını anlatmağa çalışmışdı... Bacarmamışdı... “Qaçqın”... O, bu sözü başqa cür eşitmişdi. Necə ki, bütün dünyanın tarixi “miladdan öncə” deyə anladılan tarixə söykənirdi, onun anasının, nənəsinin bütün xatirələri də bu sözlərə söykənirdi: “Qaçaqaçdan qabaq”... İnstitutda ona “status” qoyulanda dərk etmişdi “qaçqın” sözünü... Dərk etmişdi... Və öz-özünə fikirləşmişdi ki, əgər “qaçaqaçdan qabaq” ayağı tutub yerisəydi, qaçmazdı... “Ölüb elə o yerlərdə qalardı”...
***
Yük maşını kəndin qurtaracağında dayanmışdı... Gənc qadın əlindən tutduğu iki yaşlı qızcığazın başına da yekə yun şal bağlamışdı. Özü də bərk-bərk bürünmüşdü. Qucağına basdığı körpə yorğançaya büküldüyündən üzünü görmək olmurdu. Ətrafdakı qara-qışqırıq içində eşitdiyi amiranə cümlələr onun ürəyinə sancıldı: -O qucağındakını tulla! Onsuz da salamat gedib Azərbaycana çıxmayacaq! Özünə yazığın gəlsin! O bir balanı salamat apar, qucağındakını özünə yük etmə! Dayandı... Əlindən tutduğu qızcığazın ala gözlərindəki çaşqınlığa baxdı... Bağrına basdığı üçaylıq, anadangəlmə zəif olan körpəyə zilləndi... Qəti qərarını verdi: -Ölsə də bu dağların o üzündə - Gədəbəydə ölsün! Orda basdıracam! Ən azından meyidini ermənilər təpikləməyəcək! Yük maşınına qalxan onlarla qız-gəlin içərisində hamı ona rəğbətlə baxmışdı... Gədəbəy rayonunun Səbətkeçməz kəndinə çatanacan üç gün yollarda keçirmişdilər. 

Noyabrın 28-dən başlayan yolçuluq uzun çəkmişdi. Gənc qadın ikiyaşlı qızcığaza isti süd içirir, kənd camaatının “qaçqınlara pay”-deyə gətirdiyi çörəkdən arada dişləm alır, odun sobasının yanına qoyulmuş donmuş bələyə baxırdı... Düşünürdü ki, balasını Azərbaycan torpağına keçirə bildi... Onun yaşamasına əmin olmaq istəyirdi. Özünü, inamını tox saxlamağa cəhd edirdi... Baxışları bələyə toxunar-toxunmaz göz qapaqları aşağı enirdi... Bu soyuqda onsuz da zəif doğulmuş uşaq dözə bilməzdi. Hələ üç günə donan bələk... Buz bələyi elə sarmışdı ki, Səbətkeçməzdə yük maşınından enəndə uşağın üzünü buz qatı altında görə bilməmişdi. Qorxmuşdu... Diksinmişdi... Ürpənmişdi... Gözləri acışmışdı, amma ağlaya bilməmişdi... Ona elə gəlirdi ki, ağlasa, bu, onun körpəsinin ölümünün təsdiqi olacaq. Ağlamırdı... Bu məğrurluğun altında kiçicik bir ümid vardı. Kiçicik.. Bəlkə, başqası olsaydı, bu kiçik ümidi hiss edə bilməzdi. Onun hiss etdiyi, yaşadığı hər nəydisə üçcə hərfə bağlı idi: A N A... Süddən içib qucağında yuxuya gedən qızının saçlarını tumarlayırdı. Sarı, uzandıqca burulan saçlara toxunduqca bələkdəki körpəsinin saçlarını xəyalına gətirmək istəyirdi, bacarmırdı.. Elə bilirdi ki, körpəsinin üzünü görməyəli min il olub... Miladdan əvvəl... Elə bilirdi ki, indi durub gedib o donmuş bələyə baxmırsa, bu, onun ən böyük xəyanətidir “Ana” kəlməsinə... Və elə bilirdi ki, gedib baxsa... Gedib baxsa, dünyanın ən böyük tufanı qopacaq... Nuh tufanından betər...

Odun sobasına yaxınlaşan qadının ayaqlarına baxırdı indi də... Bu ayaqlar bələyə yaxınlaşırdı. Bələyin ətrafında suyun gölləndiyinin fərqinə də indi vardı... Dikəlmək istədi... -Anaa... ııı... Qucağında yatan qızının yuxulu səsini eşidib yerində bürüşdü... Gözlərini yumdu... Ağlamaq istəyirdi, ağlaya bilmirdi... Baxışlarını yerdəki suya, rəngi sudan bozarmış ağ bələyə yönəltdi... Bu baxışlarla körpəsinə “Anan ölsün!”-kəlmələrini də göndərdi... -İlahi! Möcüzənə şükür, körpə sağdı ki! İki əlini də göyə açıb dua edən sobaya yaxınlaşan qadın idi. Yanaqlarını ayaz yandırıb qızartsa da göz yaşları seçilirdi... Qucağındakı qızının başını yuxarı qaldırıb açılan ala gözlərinə baxdı, mülayim səslə dedi: -Gedək, bacıya baxaq... Qızcığaz kiçik addımlarla bələyə yaxınlaşırdı. Bələyin ətrafındakı suya ayağı batmasın deyə qızcığazı qucağına alıb özü yalın ayağını suya basdı... Bələyin buzu açılmış, körpənin qəhvəyi gözləri oynayırdı. Dodaqları gömgöy olsa belə yavaşca marçıldadırdı. Acmışdı... Ananın dizləri yerə gəldi... 
***
Dünən aldığı elektron məktubu oxuyanda ağlamışdı: -Şəfa xanım, Göyçəli gənc qaçqın şairlərin şeirlərindən ibarət almanax nəşr olunacaq, zəhmət olmasa, şeirlərinizdən göndərin. Ürəyi sızlamışdı...” Göyçəli gənc qaçqın”... Və yazdığı cavab da onu incitmişdi: -Əgər Göyçənin ən gənc, qaçqın şairi mənəmsə, cəmi üçaylıq olmuşam ordan “qaçanda”... Siz Göyçəni axtarın, məncə... Göyçəli gənc yoxdur artıq... Göyçədə gənc yoxdur... Yazmışdı bu cavabı ancaq göndərməmişdi... Çünki, şair-Göyçənin, ən gənc qaçqını idi... “Üçaylıq qaçqın”... 
Politon.az